Maarn/Maarsbergen

Maarn heeft een bijzonder dorpsgezicht. In 1921 is het 'Tuindorp' Maarn gebouwd voor de arbeiders die werkzaam waren in de zandafgraving van de Nederlandse Spoorwegen.

De huizen zijn relatief klein, maar hebben daarentegen een enorme tuinoppervlakte. Zoals in veel andere plaatsen in Nederland had ook Maarn het uitgangspunt dat de arbeiders naast hun karige loon van NS, zelf groenten moesten kunnen verbouwen in hun eigen tuin. Vandaar de benaming 'Tuindorp'.

Ten koste van het bestuur van de woningbouwvereniging 'Maarn' is in 2003 na een felle strijd met de bewoners besloten om het 'Tuindorp' in zijn huidige vorm te behouden.

De huizen die momenteel leegkomen door verloop worden gerenoveerd en aangepast aan de huidige normen en voorschriften, zonder dat het aanzicht wordt aangetast.

Omdat Maarn het laatst volledig intact gebleven tuindorp is, is er sprake van dat het opgenomen wordt op de Werelderfgoedlijst van UNESCO - een bevestiging van het unieke karakter van het tuindorp.

Maarsbergen is vroeger voor een groot deel eigendom geweest van het riddergoed Berne bij Heusden. Ridder Fulco kreeg de goederen in Maarsbergen in bezit doordat hij trouwde met de dochter van de heer van Heusden. In 1134 schonk deze ridder zijn bezittingen aan de kerk. Kloosterlingen van de abdij van Berne verrichten van hieruit agrarisch werk in de omgeving.

Na de Reformatie werden de kloosterbezittingen in 1656 door de Staten van Holland verkocht aan de Amsterdamse zakenman Samuel de Marez. Deze liet op enige afstand van de vervallen proosdij het kasteel Maarsbergen bouwen dat zijn familie tot in 1764 in bezit hield. In 1804 werd het kasteel gekocht door de heer du Bois. Zijn dochter verkocht het in 1882 aan de familie Godin de Beaufort, die het tot op de dag van vandaag nog in bezit heeft.

Die familie laat ten zuiden van het huis op de Foldocusheuvel een grafheuvel opwerpen.

De aanleg van de spoorlijn Utrecht - Arnhem in 1844 zorgde ervoor dat Maarsbergen uit zijn isolement kwam, zeker nadat er ook een station kwam. Door dit station, en de bouw van een school, in 1864, de eerste in de gemeente Maarn en de kerk ontstond er in feite een nieuw dorp op de huidige plaats.

De oude 'Meersbergse buurt' bevond zich oorspronkelijk bij kasteel Maarsbergen. De Hervormde Kerk (tegenwoordig Protestantse Kerk in Nederland) van Maarsbergen werd in 1884 in gebruik genomen. Zij heeft haar bestaan te danken aan de heer A. du Bois (eigenaar van kasteel Maarsbergen) die na zijn overlijden circa 30.000 gulden naliet voor de bouw ervan.

Tot 1 januari 2006 hoorde Maarsbergen bij de gemeente Maarn. De buurtschap Valkenheide wordt tot Maarsbergen gerekend.